Psikoloji ve beslenme bilimi birbiriyle bağlantılı iki alandır. Dünyanın birçok yerinde ve ülkemizde “yemek yeme” üzerine kurulu bir piyasa bulunur. Reklamlar, kitaplar, haberler bir taraftan bireylere yemek yapmayı överken; diğer bir taraftan ise bireylerin zayıflaması ve diyet yapması gerektiği ile ilgili bilgiler paylaşır. Yani insanlarda yeme bozukluğunun görülmesi ve artması şaşırtıcı değildir! Gelin birlikte ruhsal bozuklukların tanı kitabında yer alan bazı yeme bozukluklarını inceleyelim…
ANOREKSİYA NERVOZA
• Anoreksiya, “iştah kaybı” anlamına gelir; nervoza ise bu kaybın “duygusal” nedenlerden olduğunu belirtir.
• Anoreksiya nevroza, kişinin kendi kilosunu ve vücut biçimini algılamasındaki bozuklukla ilişkilidir. Kişiler çok zayıflasalar bile, aşırı kilolu olduklarını düşünürler.
• Kişiler, kilo almaktan çok korkarlar ve belirgin bir şekilde zayıf olmalarına rağmen kilo almayı güçleştiren davranışlar sergilerler.
• Sürekli tartılırlar, aynada kendilerine eleştirel yaklaşırlar.
• Bu kişilerin kilosu olması gerekenin çok çok altındadır. Bu kişilerde kendini kusturma, idrar söktürücü kullanma, müshil kullanma görülebilir.
• Anoreksiya sonucunda bireylerde yetersiz beslenme meydana geldiği için;birçok vitamin ve mineralin eksikliği, bilinç bulanıklığı, diş çürükleri, böbrek ve sindirim sistemlerinde problem, hormonlardaki dengesizliklerden ve düşük seviyedeki vücut yağından kaynaklı kadınlarda adet kesilmesi, saç dökülmesi, vücutta küçük tüylenmelerin artışı, depresyon ve yorgunluk görülebilir.
BULİMİYA NERVOZA
• Kişilerde tıkanırcasına yeme davranışı gözlemlenir. Bu durum çoğu kişinin yiyebileceğinden çok daha fazla miktarda ve çok daha az sürede yeme davranışıyla ilişkilidir.
• Kişilerde yemek yeme sırasında kontrol duygusunun yitirilmesi görülür. Yani kişi kendini durduramaz.
• Kişiler, tıkanırcasına yemenin ardından kilo almamak için; kendi kendini kusturma, laksatif ve idrar söktürücü kullanma, aşırı spor yapma gibi “telafi edici” davranışlar gösterebilirler.
• Anoreksiya ve bulimiyanın farkı kilo kaybıdır. Anoreksik bireyler aşırı miktarda kilo kaybederken; bulimik bireyler çok fazla kilo kaybetmezler.
• Tanısı için 3 ay içinde en az haftada 1 kere bu davranışın olması gerekir.
TIKANIRCASINA YEME BOZUKLUĞU
• Kişilerde tıkanırcasına yeme dönemleri görülür.
• Çoğu kişiden fazla miktarda ve az sürede yemek yeme söz konusudur.
• Buna; rahatsızlık verecek düzeyde çok yeme, bedensel açlık yokken çok yeme, fazla yemekten utandığı için tek yeme, daha sonra çok yediği için “suçluluk duyma” eşlik edebilir.
• Ortalama 3 ay içinde en az haftada 1 kez olduysa diğer kriterle birlikte değerlendirilmelidir.
Bulimiyanervozadan farkı, kişilerde telafi edici davranışlar kusma vb. gözlemlenmez ve bu kişiler genelde obezdir.
DİKKAT! Bu bozukluklardan herhangi birinin varlığında psikiyatr, psikolog ve diyetisyene başvurularak her birinden eş zamanlı olarak tedavi alınmalıdır.
Herkese sağlıklı günler dilerim…