Yaşam bir yolculuk… Her birey için kendi yaşamı kendi hikayesi… Bu hikayenin nerede başladığı, nasıl başladığı, kiminle başladığı gibi konularda belki bilinçli bir etkimiz yok. Ancak hikaye başladıktan sonra hikayenin kahramanı bireyin kendisidir. Başka bir ifadeyle hikaye bireyin kendi mürekkebiyle, bireyin kendi gözünden yazılır. Sanki aynı anda aynı dünyada 8 milyar hikaye yazılmaktadır. İnsan için kendi hikayesinin ne kadarı kendi kontrolünde ne kadarı kontrolü dışında acaba?
Diyelim ki hayatımızda değiştirmek istediğimiz bir durum var. Etki edebileceğimiz bir durum diyelim. Bunu değiştirmek için harekete geçtik. Değiştirmek için neler yaparız? Zaman harcarız, çaba harcarız, belki para harcarız, düşünürüz, yoruluruz, deneriz, olmazsa tekrar deneriz vb. Peki diyelim ki bütün bunları kontrolümüz veya bir etkimiz olmayan durumlara yaparsak ne olur? Muhtemelen yine tıpkı kontrolümüzde olan durum için yaptığımız şeylere benzer şeyler yaparız. Zamanımızı, enerjimizi, paramızı hiç kontrolümüzde olmayan, etki etmemizin mümkün olmadığı bir duruma harcamış oluruz. Bunun iki olumsuz sonucu olur. Birincisi yoruluruz, sıkıntısını yaşarız ancak beklediğimiz ilerleme olmaz. İkincisi zamanımızı ve enerjimizi kontrolümüzün olmadığı alana verdiğimiz için kontrolümüzün olduğu alanda verimliliğimiz de düşer. Cervantes’in Don Kişot adlı romanında anlattığı gibi bir hikayeye dönüşmüş olur hayat. Birey de yel değirmenlerine karşı savaşan bir kahraman. Bu enerji, çaba ve değiştirme motivasyonu bireyin kendi etki alanında olan bir yere yöneldiğinde ise işler o zaman değişmeye başlar. Hatta başlamak için başımıza gelen durumların hangi kısımları bireyin kendi kontrol alanında hangi kısımları kontrol alanının dışında ayırt etmeye başlamak harika bir başlangıç olabilir. Bu adımı atlamak bütün çabayı ulaşılması imkansız bir hedefe yöneltmeye neden olabilir. Örneğin arkadaşımızın davranışını değiştirmeye çalışmak gibi. İnsan arkadaşının davranışını değiştiremez. Ancak arkadaşının o davranışı karşısında kendisinin hangi davranışı sergileyeceğini kontrol edebilir. Bireyin kendi davranışlarının sonucunda arkadaşının davranışı belki değişebilir. Fakat belki de değişmeyebilir. Artık o kısım arkadaş olan diğer bireyin kontrolünde olan kısım. Peki öyleyse kendi kontrolümüzde olmayan kısım için ne yapacağız. Orada bizim istemediğimiz bir durum varsa ne yapabiliriz? Kabul edip ve bırakabiliriz. Çünkü bizim dışımızda akan bir dünya var. Uçan kuşlar, akan sular, koşan insanlar birey olarak bizim kontrolümüzde değil. Yaşam kontrolümüzde olmayan bir alana bonkörce harcayacak kadar sonsuz kaynak sunmuyor. Zamanımızın, enerjimizin bir sınırı var.
İnsan yıllarca kontrolü olmayan bir alanı değiştirmek için çaba harcadığında ve hiçbir şey değişmediğinde artık kontrol alanında da bir şeyi değiştirmenin mümkün olmadığını düşünüp çaresizlik ve çökkünlük yaşayabiliyor. Oysa insan değişim potansiyelini daima içinde taşır. Yeter ki doğru yerden başlayabilsin. Tıpkı bir tohumun yeşerme potansiyeli gibi. Tohum yeşermeyi becerir, tohum yeşermeyi bilir. Yeter ki toprağa düşsün, doğru yere ekilsin. Betona ekilmiş bir tohumun yeşerememesi gibi kontrolünde olmayan bir alanı değiştirmeye çalışan bir insan da değişim potansiyelini yeşertemez. Ama o tohum toprağa düşerse neler olur neler. Bahar ayındayız şöyle kırlara bir bakın. Yüzlerce yeni filizlenmiş fide göreceksiniz. İnsan kendi inançlarını, düşüncelerini, davranışlarını değiştirebilir. Kendini değiştirebilir. Kendini değiştirerek yaşamını değiştirebilir. Değişen yaşamına uyum sağlayabilir. Ama önce şunu soralım. Neler kontrol alanında? Neler kontrol alanının dışında?
