Gençler ve umut

Gençler ve umudu yazmak istiyorum. Bir birine çok yakışan iki kelime… Bir birine yaslanan, bir birini büyüten iki kelime…
Her ne kadar Z kuşağı gibi bir tanımlamaya okur alışkın olsa da ben kendi adıma, bireyin biricikliğinin ve insanın tür olarak bir birine benzerliğinin kısmen göz ardı edildiğine dair inancımdan dolayı böyle bir tanımlama kullanmayacağım. Yazı boyunca 15-20’li yaşlardaki bireyleri gençler olarak ifade edeceğim. Umut kavramını da amaçlar, yollar ve bu amaçlara doğru hareket etme motivasyonu ile ilişkili bir kavram olarak kullanacağım. 
Umut bazen doğuştan gelir. Bazı bireyler doğuştan umutludur. Çocuklarda sık sık karşılaşırız. Eğer bir yetişkin tarafından umudu kırılmamışsa elbette. Bazen her şeyin üzerinde, işlerin kötü gitmesine rağmen bir karakter özelliği gibi umut seçeneğini daima yanımızda taşırız. Bazen umudu başkasından ödünç alırız, başka biri bize o kadar inanır ki onun umudu bize geçer. Bazen de belli şartlara bağlı bir umut duyar ancak şöyle olursa olabilir gibi umutla pazarlık yaparız. Bazen de sadece umut eder inanırız ancak gerçekleşmesi mümkün olmadığından gerçekçi olmayan bir hayale kapılırız. Bazen de bir umudu olgunlaştırırız. Olgun umut duyan kişi bir şeyin mucizevi bir şekilde gerçekleşeceğine inanmaz. Yollar bulmaya çalışır. Amaca doğru harekete geçme motivasyonu vardır. Gerekiyorsa bir süre bekleyebilir. 
Umut bazen iyimserlik ile karıştırılır. Bir birine yakın anlamları var gibi görünse de iyimser olmak için etki edebileceğimiz veya ulaşabileceğimiz bir amaç olmayabilir. Örneğin yarın havanın güneşli olmasını istiyoruz diyelim. Burada havanın nasıl olacağına dair bir etkimiz olmadığı halde bu konuda iyimser olabiliriz. Oysa umuttan söz etmek için harekete geçme motivasyonu yaratacak bir inanç, amaca ulaşmaya yarayacak bir veya daha fazla yol bulma çabasını da içermesi beklenir. Öyleyse  bir amaca ulaşmaya çalışma, o amaç için motive olma, çeşitli yollar arama gençlerde yok diyebilir miyiz? Tam aksine gençlik yaşı amaç, motivasyon ve yollar arama konusunda enerji ve cesaretin fazla olduğu bir gelişim dönemidir. Ancak gençler yaşça büyük teyze ve amcalarının amaçları için umutlu olmayabilir. Amaçlar ve umut başkası adına vekaleten yaşanmaz. Her birey kendi amaçlarını ve umudunu kendisi yaratmak ister. Gençleri kendi amaçları bağlamında değerlendirmek gerekir. 
“Şimdi gençler çok farklı. Bizim zamanımızda böyle değildi” klişesini duymayan yoktur. Evet bu bir gerçek fakat bir kötülük değil. Çünkü gençlerin nesiller boyu benzer davranışlar, eğilimler, tutumlar sergilemesini beklemek bir bireye bebeklikten yaşlılığa kadar aynı numaralı ayakkabıyı giydirmeye çalışmaya benzer. Oysa yaşadığımız yer değişmiştir. Yaşam tarzımız değişmiştir. Yaşam değişmiştir. Eğer yetişkin bizlerin gençlik eğilimleri ile gençler yarının dünyasına hazırlanmaya kalkılsa ayağa uymayan bir ayakkabı gibi işlevsiz olabilirdi. Gençler bizim zamanımızı yeniden yaşayan tekrarlarımız değiller. Gençler kendi zamanlarını yaşayan yeni gençler. Gençlerin önceki nesillerden öğrenmeleri gereken şeyler yok mu? Kuşkusuz var. Peki önceki nesil olan orta yaş ve üzeri bireylerin gençlerden öğrenmesi gereken şeyler yok mu? 
Ergenlik dönemi ve sonrası kimlik gelişimi açısından bakıldığında gençlerin anne-babalarından veya otorite olarak algılanan kişilerden farklılaşması gerekli bir durumdur.  Gencin özerk kimlik geliştirebilmesi için kendine söyleneni veya sunulan kimliği olduğu gibi kabul etmek yerine kendilerine özgü, özerk bir kimlik yaratmaları gelişim görevinin tamamlanması açısından anlamlıdır. Aksi durum yani gençlerin ebeveynlerinin sözünden hiç çıkmayan gençler olması tıpkı anne veya babası gibi olması ipotekli kimlik olarak adlandırılan başka bir yetişkinin etkisinde oluşmuş özerk olmayan kimlik olurdu. 
Gençlerin umudunun olup olmadığını değerlendirmek için önce onları oldukları gibi kabul edip, amaçlarını içtenlik ve merakla sormamız gerekir. Her bireyin umudu kendi amacına yönelmiştir. Ortada tek bir amaç var ve gençlerin bu amaca yönelik umutları yok gibi bir algı ve bu algıdan kaynaklı yeni bir karamsarlık gerçekçi değil. Gençlerin gözleri ışıl ışıl. Harika işler yapıyorlar. Gençlerin umudunu fark etmek için kabul edici bir tutumla dinleyin. Önemseyin. Kafalarının içindekileri anlamaya çalışın. Kendi amaçlarına sıkı sıkıya sarıldıklarını o zaman görebilirsiniz. Herkes mi böyle? umutsuz olan yok mu? Elbette var? 50 yıl önce herkes aynı mıydı? Umutsuz gençler yok muydu? Yine var. Bu insana dair genellemeler yapma uğraşında olanların yapmak zorunda olduğu bir hata. İnsan söz konusuysa kusursuz bir genelleme mümkün değildir.