Sevgili Gazipaşalılar,
Geçen haftaki yazımda ÇED uygulamalarında Kümülatif Etki Değerlendirme (KED)’in önemini vurgulamıştım ve verdiğim ikinci örnekte yaylalara yapılmak istenen Güneş Enerji Sistemleri’nden (GES) söz etmiştim ki hafta içi Kaşpazarı yaylasına yapılmak istenen GES için “ÇED olumlu” dendiği geldi ve halkın haklı ve büyük tepkisi ile karşılaştı.
Ben de Cumhuriyet Meydanındaki basın açıklamasına katılanlardandım.
Oradaki açıklamalardan ve Gazipaşa Manşet gazetesindeki haberlerden anladığım kadarıyla bu ne ilk ne de son olacak.
Koru’daki Fidanlık arazisine yapılmak istenen 3 devasa otel projesi, Küllin Yaylası’ndaki GES süreci, Sugözü köyüne yapılmak istenen Hidroelektrik Santrali (HES), mermer ocakları, maden ocakları vs vs. devam edecek gibi görünüyor.
Bu nedenle, ÇED sürecini ve aşamalarını, bunun için yapılması gerekeni açığa kavuşturmanın, zorlaştırmadan, uygulamaya yönelik olarak basitçe anlatmanın yararlı olacağını düşündüm.
ÇED: Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmaları kapsar.
ÇED süreci, ÇED yönetmeliği kapsamında yürütülür. Projenin türü, büyüklüğü ve konumuna göre ÇED sürecine tabi olup olmadığı belirlenir. Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer alan uygulama projelerinden birine giren projenin hazırlanarak Bakanlığa başvuru yapılmasıyla başlar.
EK-1 listesi: ÇED raporu hazırlanması zorunlu olan projeler (Örneğin, Termik santraller, büyük barajlar, 250 oda ve üzeri oteller, tatil köyleri, turizm kompleksleri vb. ve Proje alanı 20 hektar ve üzerinde olan veya kurulu gücü 10 MWm ve üzerinde olan GES’ler)
Ek-2 listesi: ÇED gerekliliği ön inceleme ile belirlenen projeler (Örneğin, belirli büyüklükteki sanayi kuruluşları, 50 oda ve üzeri oteller, tatil köyleri, turizm kompleksleri vb. ve Proje alanı 2 hektar ve üzerinde olan veya kurulu gücü 1 MWm ve üzerinde olan GES’ler, çatı ve cephe sistemleri hariç).
EK-1 listesinde olan projeler için Proje Tanıtım Dosyası (PTD) hazırlanır ve Seçme Eleme Kriterleri uygulanarak ÇED gerekli olup olmadığına karar verilir. Halkın Katılımı Toplantıları (HKT) yapılması zorunluluğu da yoktur. Bazı durumlarda, Ek-2 projeleri için de ÇED Raporu hazırlanabilir.
ÇED yönetmeliği ve onun ekleri olan EK-1 ve EK-2 listelerinin tümü internet üzerinden “ÇED yönetmeliği” yazılarak edinilebilir.
Sevgili Gazipaşalılar,
Fazla ayrıntıya girmek istemem. Özellikle, EK-1 listesindeki projeler için birçok raporlama süreci vardır. Bütün bu süreçler Bakanlığın “eced-duyuru.csb.gov.tr” adresinden ilan edilmektedir.
İlgili sayfaya girdiğinizde sizi bir ekran karşılamaktadır.
Bu ekranda İl, İlçe ve projelerle ilgili birçok hane vardır. Hepsini doldurmanıza gerek yok. Son günlerde gündemimizde olan iki proje için;
İl: Antalya
İlçe: Gazipaşa
Proje adı: GES ya da Turizm konaklama
Yazarsanız önünüze çıkan ekranda projelerle ile ilgili bütün detaylar görünür.
Ekranın başlığında;
İl, İlçe, Proje Adı, Proje Sahibi, Sektör, Alt Sektör, Toplantı/Karar Tipi, Tarih, Proje Türü ve Detay
Bölümler bulunmaktadır.
En sonda Detay sütununda “Nazar boncuğu”nun üzerine (içinde “İ”) yazan yere tıklanınca önünüze yeni bir ekran açılmaktadır. Burada, bir çerçeve içinde projenin son aşamasını ve alınan karar görülmektedir. Bu çerçeve içerisindeki “mavi “ yazı ile yazılan “ÇED raporu” veya “PTD” üzerine tıklanınca burada yeni açılan ekranda;
Proje Adı, Sektör, Alt Sektör, Dosyayı Yükleyen Kurum/Kuruluş, Proje Başvuru Tarihi ve Proje Başvuru Dosya
Bölümleri görülmektedir. En sondaki Proje Başvuru Dosya sütununda raporun son hali anlatılmaktadır. Buradaki pdf uzantısı üzerine tıklanınca da proje dosyasının son halini görmek ve indirerek incelemek mümkündür.
Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, Proje Türü sütununda EK-1 veya EK-2 yazmaktadır ve yukarıda anlattığım çerçevede işlem görecek demektir.
Kısaca, EK-1 ise sürecin içerisinde Raporlama, Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen zamanlarda Halkın Katılımı toplantısı (HKT) yoluyla halka bilgi verme, projeye yapılacak itirazlar ve itiraz raporu hazırlama ve bütün bunların değerlendirileceği bir İnceleme Değerlendirme Komisyonu (IDK) kurulacak demektir. IDK toplantısına ilgili kurum ve kuruluş temsilcileri, Bakanlık yetkilileri, proje sahibi ve/veya temsilcileri ile halkın belirlediği birkaç temsilci katılabilmektedir. Bunun için Bakanlığa dilekçe vermek, katılacakların isimlerini bildirmek gerekmektedir. Bunlar internet üzerinden de yapılabilmektedir. Bu IDK toplantısına önceden bir itiraz raporu hazırlayıp, göndermek ve itirazın gerekçelerini anlatmak önemlidir. Toplantıda tarafların itirazları dikkate alınmakta ve buna göre karar oluşturulmaktadır.
EK-2 listesinde yer alan projelerde çok gerekli görülmedikçe bu süreçler bulunmamakta olup, doğrudan ve genellikle Bakanlığın İl Müdürlüklerinde karar verilmektedir.
Sevgili Gazipaşalılar,
Koru sahiline yapılması planlanan 3 devasa otelin proje firması tarafından nasıl sunulduğunu, neler yapılacağını, kaç odalı olacağını, maliyetini, inşaat ve işletme aşamasına nasıl gelineceğini merak edenler yukarıda anlattığım yolu izleyerek ve raporları görerek değerlendirme yapabilirler ve kulaktan dolma bilgilerle değil gerçeklerle yorum yapabilirler. Kamuoyuna açık bilgilerdir.
Sağlıcakla kalın. Sağlıklı bir çevrede yaşayın
