Günde kaç öğün beslenmeliyim?
Öğün olarak nitelendirdiğimiz besin tüketim şekli kişiden kişiye veya zamana göre farklılık gösterir ve literatüre bakıldığında net bir tanımı olmadığı görülür. Genel tanımı ise belli bir zaman diliminde tüketilen besin anlamına gelmektedir. Ana öğün ve ara öğün gibi tanımlar ise biz diyetisyenlerin kullandığı beslenme eğitimini kolaylaştıran terimlerdir.
Vücuda alınan besinlerin sindirilmesi ve vücut tarafından kullanılması besinlerin bileşimlerine ve öğünler arasında geçen süreye bağlı olarak farklılık gösterir. Besinlerin miktarı ve tüketilme zamanlarına göre, vücutta hormonal ve enzimlere bağlı birtakım değişimler olmaktadır. Vücut, yaşamını bu koşullara uydurarak sürdürmeye çalışır. Ancak tek yönlü beslenme, aç kalma veya aşırı beslenme gibi durumlarda organizmanın bu sistemlerde oluşturduğu değişimler sağlığı da olumsuz yönde etkileyecektir. Öğün sayısı kişinin yaşam şekline, çalışma saatlerine, biyolojik saatine göre değişkenlik gösterir.
Yeterli ve dengeli beslenmede öğün sayısı kadar içeriği de önemlidir. Öğünlerde besin ögelerinin dağılımı ne kadar dengeli olursa metabolizmanın da o kadar düzenli çalıştığı bilinmektedir. Yalnız tahıllardan oluşan bir diyetle beslenildiğinde vücut canlılığını kaybetmektedir. Bu durum protein sentezi ile ilgilidir. Vücudun büyüme ve gelişmesinde önemli rolü olan proteinlerin vücutta sentezlenebilmeleri için yeterli düzeylerde bulunmaları gerekir. Bir öğünde, yetersiz alınan protein sonraki öğünle sağlanamamaktadır. Proteini iki öğüne dağılmış olarak alanlarda azot dengede kalırken, üç öğün yiyenlerde pozitif bir denge sağlanmaktadır.
Diyette karbonhidrat düşük olduğunda da, karbonhidrat metabolizmasının bozulduğu, buna bağlı olarak plazma serbest yağ asitlerinin yükseldiği görülmüştür. Diyette karbonhidrat azaltılınca diyet proteinlerinin büyük kısmı glikoza çevrilmektedir. Bu nedenle öğünlerin içeriğinde karbonhidrat, protein ve yağdan gelen enerji sırasıyla % 55-60, % 10-15 ve % 25-30 olmalıdır. Protein, yağ ve karbonhidratların kullanılmasında pek çok mineral ve vitamin de görev yapmaktadır. Öğünlerde bu besin ögelerinin de dengeli dağılımı gereklidir.
Öğün sayısı dışında dikkat edilmesi gerekenler
Yukarıda da bahsettiğim gibi öğün sayısı tek başına diyetteki başarı veya başarısızlığı göstermez. Kişinin yaşam şekli veya o an içinde bunduğu durum tüketeceği öğünleri değiştirir. Buna bağlı olarak,
‘sabah 8’de kahvaltı yapmak zorundasın’
‘akşam 6’dan sonra bir şey yiyemezsin’ gibi kalıplaşmış cümlelerin yanlışlığı ortaya çıkmaktadır.
Vücudun homeostazını yani dengesini sürdürebilmesi için benzer saatlerde beslenmenin olumlu etkisi vardır ve doğru saat aralıklarının seçilebilmesi için çalıştığınız diyetisyene yaşam koşullarınızı dürüst şekilde aktarmanız gerekmektedir. Diğer türlü size uygun olmayan bir diyet planına uyum sağlamanız ve bundan fayda görmeniz mümkün olmayacaktır.
Tabi ki biz diyetisyenlerin görevi en iyi diyeti planlamak değil size en çok uyan, en iyi uyum sağlayabileceğiniz diyeti planlamaktır. Bu yüzden sizin için planlanmamış bir diyeti uygulamak, internette bulduğunuz hazır listeleri takip etmek veya ‘daha hızlı kilo vermek için’ diyetisyeninize dürüst davranmamak sadece size zarar verecektir.
