Sevgili Gazipaşalılar,
5 m’nin ne olduğunu hemen aşağıda açıklayacağım ama ilk aklınıza gelen bir marka olmasın.
Türkiye’nin bitki örtüsüyle kaplı alanı yaklaşık 462.000 km2’dir ve ülke yüzölçümünün %59’una denk gelir.
Dünyada ve Türkiye’de çiçeklerle kaplı alanlara dair istatistikler sınırlı olsa da bazı tahminler ve özel ekosistem verileri mevcuttur.
Ülkemizin doğal çiçekli bölgeleri yaklaşık 20.000 – 30.000 km2 ile Türkiye yüzölçümünün yaklaşık % 3 – 4’ü kadardır.
Ne kadar az değil mi? Şöyle göğsümüzü gere gere boydan boya doğal çiçeklerle kaplı arazi parçalarından kaçını anımsıyorsunuz?
Güzel, tertemiz bir doğa, birazcık bozulmamış orman, çağıl çağıl akan dere, çimen, yabani çiçeği bir arada görsek hemen İsviçre’ye benziyor diyoruz?
Devam edelim. Türkiye, tek başına,12.000 bitki türü ile Avrupa kıtası kadar bitki türüne ev sahipliği yaparken, endemik çiçeklerinin sayısı bakımından 3.700’den fazla tür ile tüm Avrupa’dan fazla, dünyada ise 3. sıradadır. Daha da ilginci, Gazipaşa’nın da içinde bulunduğu Antalya Toroslarda bu endemik çiçeklerin 1.000’den fazlası bulunmaktadır.
Sevgili Gazipaşalılar, biliyor muyuz? Değerini biliyor muyuz? Bilincinde miyiz? Tanıyor muyuz? Gazipaşa’da nerelerde yetişir? Adı, sanı, türü nedir, hiç ilgilendik mi? Bu endemik çiçekler saptansın diye kamuya, üniversitelere, sivil toplum kuruluşlarına hatta belediyeye sorduk mu? Baskı uyguladık mı?
Peki endemik tür nedir?
Bakınız, endemik tür, bulunduğu bölgenin ekolojik koşulları nedeniyle yalnızca belirli bölgede yaşayan ve yetişen, dünyanın başka yerinde yaşama ve yetişme olasılığı olmayan, yöreye özgü bitki türlerine verilen isimdir.
Diyelim Antalya’da yayılış gösteren endemik bitki türlerinden Kemer orkidesi (Ophrys climacis), Olimpos safranı (Crocus wattiorum), Side canavar otu (Orobanche sideana), Kaputaş andızotu (Inula sechmenii) ve Kangay (Rhaponticoides hierri) bilinmiyor olabilir.
Ama Sevgili Gazipaşalılar, yapay zeka kullanarak bir sorgulamam sırasında adına ilk kez rastladığım ve şaşkınlıkla karşıladığım ve şu aniçin benim debilme şansım olmayan endemik çiçeklerden Sugözü sarıbaşı (Bupleurum sugöziense),Kahyalar sümbülü (Bellevaila Kahyalarica),Gökçebelen ve Karatepe’de olduğunu öğrendiğim Gazipaşa geveni (Astragalus gazipashensis) ve 2023 yılında Çobanlar’da bulunan kekik türü (Thymus cappadocicus var. gazipashensis) endemik bitkilerinden haberi olan var mı?
Varsa duyan,bilen, lütfen haber versin. Bilinen 4 tane endemik bitki/çiçek türü olan Gazipaşalılar, bu nasıl bir şanstır ama ne yazık ki adı, sanı, değeri bilinmez (!).
Bu konu bitmedi ileride yine konuşuruz.
Gelelim başlıktaki “5 m”’ye. Buradaki “m”, metrenin m’si. Gazipaşa’da yine değeri bilinmeyen, sahillerinden nesli yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan bir çiçek için yapılan bir başlangıçtan söz ediyorum.
Geçenlerde, Belediye tarafından bir açıklama yapılarak, “Gazipaşa Belediyesi Sahilleri Yaza Hazırlıyor: Belediye ile Alanya Doğa Koruma ve Milli Parklar Şefliği işbirliği ile yürütülen temizlik faaliyetleri, doğaya zarar vermeden ve sahillerdeki endemik bitki türlerinden olan kum zambaklarını koruyarak gerçekleştiriliyor” denildi.
Alanya Doğa Koruma ve Milli Parklar şefliğinin bir yazısı ile başlayan süreçte,Belediye tarafından Selinus sahilinde kum zambaklarını korumak için sahili boydan boya geçen duvardan,denize doğruayrılan mesafe 5 m.
Gazipaşa Manşet’te, 07.03.2025’te yayınlanan “Bir Hayalim Var”başlığını taşıyan yazımda kum zambaklarını korumak için duvardan 1 veya 2 m ayrılsa yeter demiştim, 5 m ayrıldı. Gerçekleşme yolunda atılan bu adımı tüm kalbimle destekliyorum. Çünkü, Selinus sahilinde saydığım kadarıyla sadece 9 kök kum zambağı kalmış durumda.Gözümden kaçanlarla 10, bilemedin 11 adet olsun. Ne kadar üzücü... Bu durumu ilk öğrendiğimde nasıl şaşırdığımı anlatamam. Bunca güzel ve nazik insanlar olan Gazipaşalılarındünya güzeli ve nadir çiçeklerini korumada son derece hoyrat olmalarını, değer bilmezliklerini anlamakta oldukça zorlanmıştım.
Sevgili Gazipaşalılar, bu 5 m’lik ince, uzun şeridi ben “kum zambaklarının yaşama tutunma koridoru” olarak adlandırıyorum. Önceden böyle bir adım atıldı mı bilmiyorum. Duymadım. Söz konusu proje, desteklenmesi gereken güzel bir adımdır. Umarım son olmaz ve Gazipaşa’nın bu tür değerlerini korumak için daha nice adımlar atılır. Dahası, yukarıda sözünü ettiğim endemik çiçekler bulunur, yerleri saptanır, koruma altına alınır ve yenileri de bulunarak şimdilerde biraz bozulmaya başlayan “Sessiz Gazipaşa” farkındalığına umarım “Endemik Gazipaşa” veya “Nadir Gazipaşa” farkındalıklarını da ekleriz.
Endemik ve nadir çiçekleri ile adı anılmaya başlanan bir Gazipaşa daha da değerli anılacaktır emin olun.
