Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2022 yılı eylül ayı Tarımsal girdi fiyat endeksi (Tarım-GFE) verisini açıkladı. Buna göre, Tarım-GFE'de, 2022 yılı eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 2,90, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 91,85, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 138,15 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 97,41 artış gerçekleşti.
Ana gruplarda bir önceki aya göre tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksinde yüzde 2,89, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksinde yüzde 2,91 artış gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre göre tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksinde yüzde 95,12, tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksinde yüzde 145,02 artış gerçekleşti.
YILLIK TARIM-GFE'YE GÖRE 7 ALT GRUP DAHA DÜŞÜK, 4 ALT GRUP DAHA YÜKSEK DEĞİŞİM GÖSTERDİ
Yıllık artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla, yüzde 38,73 ile veteriner harcamaları ve yüzde 66,12 ile diğer mal ve hizmetler oldu. Buna karşılık, yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla, yüzde 226,63 ile gübre ve toprak geliştiriciler ve yüzde 193,88 ile enerji ve yağlar oldu.
AYLIK TARIM-GFE'YE GÖRE 5 ALT GRUP DAHA DÜŞÜK, 6 ALT GRUP DAHA YÜKSEK DEĞİŞİM GÖSTERDİ
Aylık artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla, yüzde 0,27 ile hayvan yemi ve yüzde 0,59 ile makine bakım masrafları oldu. Buna karşılık, aylık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise sırasıyla, yüzde 19,71 ile tohum ve dikim materyali ve yüzde 6,62 ile enerji ve yağlar oldu.
ÇANDIR VERİLERİ DEĞERLENDİRDİ
Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Eylül ayı Tarımsal Girdi Fiyatları Endeksini (Tarım-GFE) değerlendirdi.
ÜRETİCİNİN BEKLENTİSİ OLUMLU
TÜİK’in eylül ayı Tarımsal Üretici Fiyat Endeksinin (Tarım-ÜFE) aylık yüzde 7.14, yıllık ise yüzde 156 olarak açıkladığını anımsatan Ali Çandır, “Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim sürekli sektörün aleyhine seyrederken Nisan, Mayıs ve Temmuz aylarında üretici lehine bir durum yaşanmış, eylül ayında ise rakamlar yine üretici lehine dönmüştür. Önümüzdeki aylarda bu eğilimin devam etmesi, üretici kesimi için birikmiş zararları kapatmak açısından olumlu beklentidir” ifadelerini kullandı.
“YÜK ARTIYOR”
Yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonlarının da tarım sektörünü dolaylı olarak etkilemeye devam ettiğini söyleyen Başkan Ali Çandır, eylül ayında açıklanan aylık yüzde 0.67 ve yıllık yüzde 117.04 düzeyindeki yurtdışı üretici enflasyonu (Yd-ÜFE) ile aylık yüzde 4.78 ve yıllık yüzde 151.50 düzeyindeki yurtiçi üretici enflasyonu (Yi-ÜFE), genel olarak sektörün geçmişten gelen maliyet yükünü gelecekte de taşımaya devam edeceğini gösterdiğini kaydetti. Çandır, “Diğer taraftan Yi-ÜFE içindeki gıda imalatı, aylık yüzde 3.48 ve yıllık 146.95 düzeyinde artış göstermiştir. Gıda imalatı enflasyonu, aylıkta ve yıllıkta Tarım-GFE’den yüksek ama Tarım-ÜFE’den düşük seyretmiştir” diye konuştu.
“MALİYET ARTIŞLARINI YAKLAŞIK YARI YARIYADAN
AZ TÜKETİCİYE YANSITABİLDİĞİNİ GÖSTERMEKTEDİR”
Eylül ayında üretici kesimdeki bu enflasyonlara karşılık tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 3.08 ve yıllık yüzde 83.45 ilan edildiğini anımsatan Başkan Çandır, “Tüketici taraftaki işlenmemiş gıda enflasyonu ise eylülde aylık yüzde 1.07 ve yıllık yüzde 82.39 düzeyinde ilan edilirken, yaş meyve sebze enflasyonu aylık yüzde 1.97 ve yıllık 58.77 olarak ilan edilmişti. Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı maliyet artışlarını yaklaşık yarı yarıyadan az tüketiciye yansıtabildiğini göstermektedir” değerlendirmesinde bulundu.
MEVSİMSEL YÜKSELİŞ UYARISI
Çandır, Haziran ve Ağustos aylarındaki aylık düşüşlerin sonbaharda yerini yükselişe bırakmaya başladığına dikkat çekerken, şunları kaydetti: “İlan edilen rakamların, eylül ayları itibariyle nispi yüksek bir dönem içerisinde olduğumuzu göstermektedir. Haziran ve Ağustos aylarındaki aylık düşüşler, sonbahar geldiğinde yerini yükselişe bırakmaya başlamıştır. Önümüzdeki dönemde, sebze fiyatlarında mevsimsel bir yükseliş yaşanma ihtimali hala geçerlidir.”
